Sprawa krakowska na Kongresie Wiedeńskim 1815
W czasie obrad kongresu okazało się, że sprawa Krakowa nie jest tak marginalna jak mogłoby się zdawać. Austria, powołując się na wcześniejsze ustalenia rozbiorowe, nie zamierzała zrezygnować z posiadania miasta. Aleksander I także nie chciał opuścić swej zdobyczy. Obydwa mocarstwa rozeznały właściwie znaczenie gospodarcze i geopolityczne Krakowa w nowym układzie granicznym. Tu przecinały się teraz ważne szlaki handlowe i komunikacyjne, a samo miasto stanowiło strategiczny przyczółek wiślany. Niezgodność stanowisk zrodziła zgniły, ale i opatrznościowy kompromis. 3 V 1815 (znów ta symboliczna data!), powołano do życia Wolne, Neutralne i Niepodległe Miasto Kraków. 18 X odbyły się w Krakowie uroczystości ogłoszenia politycznego bytu państwa. Decyzja Kongresu Wiedeńskiego, tak w odniesieniu do Krakowa jak i reszty ziem Polski, nosiła wszelkie znamiona powtórnego rozbioru. Tworzyła jednak namiastki politycznej samodzielności, która mogła stanowić o zachowaniu świadomości i tożsamości kulturalnej narodu. Taką też rolę wyznaczył los Krakowowi.