Wiek XIX
1891 - 1900
1891 I 19 - Rozpoczęto wyburzanie drewnianego mostu wojskowego pod Wawelem.
1891 V 2 – 3 - Uroczyste obchody 100 rocznicy uchwalenia Konstytucji 3. Maja.
1891 VI 2 - Położenie kamienia węgielnego pod budowę teatru miejskiego na placu św. Ducha.
1891 VI 6 - Z inicjatywy dr Alfreda Obalińskiego rozpoczęła działalność stacja Ochotniczego Towarzystwa Ratunkowego.
1891 VI 6 – VII VII 1 - Odbywały się międzynarodowe wyścigi konne.
1891 VII 17 - Profesor Józef Tomasz Rostafiński, dyrektor ogrodu botanicznego, otworzył obrady VI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich.
1891 VIII 2 - Powstała organizacja socjalistyczna Stowarzyszenie Robotników „ Siła”.
1891 VIII 15 - Nastąpiło uroczyste otwarcie kościoła Mariackiego po zakończeniu restauracji.
1891 VIII 30 - W parku Jordana odbył się mecz piłki nożnej między starszymi uczniami a młodzieżą rzemieślniczą, był to prawdopodobnie pierwszy na ziemiach polskich pokaz gry w piłkę nożną z udziałem publiczności.
1891 IX 1 - Kasa oszczędności Miasta Krakowa obchodziła 25-lecie.
1891
- Na Rudawie, przy ul. Zwierzynieckiej, wzniesiono pierwszy na ziemiach polskich most żelbetonowy.
- Ukazały się drukiem tomiki poezji: Andrzeja Niemojewskiego, Franciszka Nowickiego i Kazimierza Tetmajera. Wydarzenie to uznawane jest za początek literatury młodopolskiej.
1892 I 1
- Ukazał się pierwszy numer dwutygodnika „Naprzód”, wydawanego przez Stowarzyszenie Robotników „Siła”. Pismo redagował początkowo znany działacz socjalistyczny Jan Englisch.
- Wprowadzono obowiązek wywieszania w sieniach domów tabliczek ze spisem lokatorów.
1892 I 12 – 18 - W Krakowie przebywał Stefan Żeromski.
1892 IV 4 - W Rynku Głównym 45, na domu w którym mieszkał Tadeusz Kościuszko, odsłonięto tablicę pamiątkową (z błędną informacją, że było to w 1777 roku).
1892 IV 22 - Zostało założone ośmioklasowe Gimnazjum Filologiczne w Podgórzu.
1892 V 1 - Po raz pierwszy obchodzono publicznie święto robotnicze w ujeżdżalni miejskiej Pod Kapucynami.
1892 V
- Zostało założone Towarzystwo Szkoły Ludowej. Pierwszym prezesem został Adam Asnyk.
- Jan Matejko zwrócił dyplom honorowego obywatela Krakowa w proteście przeciwko zburzeniu zabytkowego zespołu szpitala św. Ducha.
1892 VI 26 - Kardynał Dunajewski poświęcił kamień węgielny pod nowy kościół księży misjonarzy w Nowej Wsi.
1892 VII 14 - W parku Jordana rozegrano pierwszy mecz międzymiastowy lwowian z krakowianami, wygrali lwowianie.
1892 IX 1 - Powstało „Przytulisko dla uczestników powstania styczniowego” przy ul. Krakowskiej.
1892 IX 17 - Zanotowano wypadki zachorowań na grypę.
1892 XII 4 - Obradowała "konferencja krajowa zachodniej Galicji" delegatów organizacji socjalistycznych.
1892
- Słynna krakowska aktorka Sarah Bernard odwiedziła Kraków.
- Przedsiębiorca budowlany Władysław Grabowski rozpoczął budowę nowoczesnej sieci telefonicznej, kierownictwo budowy objął inżynier Wincenty Sierakowski.
- Akademia Umiejętności przejęła Bibliotekę Polską w Paryżu oraz cały majątek tamtejszego Towarzystwa Historyczno - Literackiego.
1893 I 1 - Nastąpiło urzędowe otwarcie sieci telefonicznej w Krakowie.
1893 II 15 - Redakcję "Naprzodu" objął Ignacy Daszyński.
1893 IV 5 - Do Rzymu wyruszyła pielgrzymka na uroczystości 50-lecia biskupstwa papieża Leona XIII.
1893 V 1 - Obchód pierwszomajowy zgromadził w ujeżdżalni miejskiej 7 tysięcy osób.
1893 V 10 - Feliks Szlachtowski zrezygnował ze stanowiska prezydenta Krakowa.
1893 V 24 - Prezydentem Krakowa został wybrany Józef Friedlein, znany krakowski księgarz.
1893 VI 12 - W Krypcie Zasłużonych spoczął poeta Teofil Lenartowicz.
1893 VII 24 - Przy ulicy Długiej, pod gruzami nowo wybudowanego trzypiętrowego domu, pogrzebani zostali pracujący przy budowie.
1893 VIII 1 - Tadeusz Pawlikowski został dyrektorem teatru miejskiego.
1893 VIII 21 - Ponownie odnotowano przypadki zachorowań na grypę.
1893 VIII 31 - Teatr przy placu Szczepańskim został zamknięty.
1893 X 21 - Nadzwyczaj uroczyste otwarcie nowego gmachu teatru miejskiego.
1893 XI 4 - Zostało otwarte przy ul. Rakowickiej 17 schronisko dla opuszczonych chłopców fundacji księcia Aleksandra Lubomirskiego.
1893 XI 7 - Odbył się pogrzeb Jana Matejki. Trumnę złożono nie na Skałce, lecz zgodnie z życzeniem wyrażonym w testamencie w grobowcu rodzinnym, na środku głównej alei cmentarza Rakowickiego.
1893 XI 18 - Ukazał się pierwszy numer dziennika „Głos Narodu”. Pismo miało charakter chrześcijańsko - demokratyczny.
1893
- Występy trupy aktorskiej w teatrze letnim w Parku Krakowskim.
- Jesienią otwarto pawilon chirurgiczny szpitala św. Łazarza na 120 łóżek (ul. Kopernika 21).
- Wybitny uczony Jan Baudouin de Courtenay został profesorem językoznawstwa porównawczego i sanskrytu w Uniwersytecie Jagiellońskim.
- Zburzono pałac Wodzickich, który znajdował się na rogu ul. Podwale i ul. Studenckiej.
- Zakończono wymianę latarni ulicznych z naftowych na gazowe.
1894 I 7 - Komitet "dla głodnych dzieci" otworzył kuchnię.
1894 I 17 - Aktor teatru miejskiego Michał Chądzyński zastrzelił aktorkę Anielę Wyrwiczównę i popełnił samobójstwo.
1894 III 30 - IV 1 - W setną rocznicę powstania Kościuszki odprawiono mszę w kaplicy Loretańskiej kościoła Kapucynów.
1894 III 31 - W setną rocznicę powstania Kościuszki odprawiono w katedrze nabożeństwo z patriotycznym kazaniem księdza Tadeusza Chromeckiego i odśpiewaniem Boże, coś Polskę.
1894 IV 1 - W setną rocznicę insurekcji kościuszkowskiej od rana przechodziła ulicami orkiestra towarzystwa "Harmonia" w historycznych mundurach. Złożono wieńce w krypcie św. Leonarda, zgromadzono się na Rynku pod makietą pomnika Kościuszki, a wieczorem w teatrze odegrano Kościuszkę pod Racławicami Anczyca.
1894 IV 18 - Po raz pierwszy zaprezentowano w teatrze miejskim kurtynę Henryka Siemiradzkiego.
1894 V 24 - Do Rzymu udała się delegacja na uroczystości 100. rocznicy urodzin papieża Piusa IX.
1894 V - Miał miejsce pierwszy większy strajk robotniczy (piekarzy) w Krakowie.
1894 VI 23 - Odsłonięcie popiersia Jana Matejki, dłuta Jana Tombińskiego, nad wejściem do Szkoły sztuk Pięknych.
1894 VII 14 - Pierwsze walne zgromadzenie organizacji proletariatu żydowskiego "Bruderlichkeit", odpowiednika "Siły".
1894 VIII 25 - Obchody 300. rocznicy kanonizacji św. Jacka.
1894 X 6 - Biskupem krakowskim został książę Jan Puzyna.
1894 XII 13 - W hali "Sokoła" odbył się wiec "polsko - słowiański", na którym przedstawiciele narodów słowiańskich w monarchii austriackiej domagali się rozszerzenia autonomii i równouprawnienia wszystkich narodowości.
1894
- Pierwsze kobiety rozpoczęły studia na Uniwersytecie Jagiellońskim.
- Jesienią hrabia Emeryk Hutten-Czapski przywiózł do Krakowa swe cenne zbiory kolekcjonerskie.
1895 II 17 - Odbył się ingres biskupa Jana Puzyny do katedry wawelskiej.
1895 III 14 - Biskup Puzyna zorganizował spotkanie najwybitniejszych obywateli Krakowa i Lwowa w sprawie restauracji katedry wawelskiej.
1895 III 26 - Dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych został malarz Julian Fałat.
1895 IX 30 - Mandaty poselskie do Sejmu Krajowego zdobyli: Ferdynand Weigel, Henryk Jordan, Jan Rotter.
1895 XI 5 - Oddano do użytku gmach Collegium Medicum UJ.
1895
- Drukarnia Narodowa przeszła w ręce Napoleona Telza.
- Stanisław Wyspiański wykonał polichromię w kościele O.O. Franciszkanów.
- Jan Apolinary Michalik założył Cukiernię Lwowską przy ul. Floriańskiej.
- Na Uniwersytecie Jagiellońskim z inicjatywy Henryka Jordana uruchomiono dwuletnie kursy wychowania fizycznego.
- W Borku Fałęckim uruchomiono hutę żelaza (późniejsza huta "Kraków", która stanowiła własność Stowarzyszenia dla Wyrobów Żelaznych i Drucianych.
1896 II - W Czerwonym Prądniku i na Dąbiu zorganizowało się stowarzyszenie robotnicze o orientacji katolicko - narodowej pod nazwą "Przyjaźń".
1896 IV 20 - Kasa Oszczędności wyasygnowała 400 tysięcy guldenów na budowę koszar dla oddziałów stacjonujących dotychczas na Wawelu.
1896 V 3 - Na Kleparzu otwarto szkołę dla dorosłych analfabetów.
1896 VI - Na Błoniach odbył się III zjazd przedstawicieli Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
1896 VII 19 - Z inicjatywy Wojciecha Bednarskiego został otwarty park miejski w Podgórzu.
1896 VII - Wybuchł wielki strajk cieśli i murarzy krakowskich, którzy domagali się 10-godzinnego dnia pracy.
1896 IX 4 - Zostało otwarte Gimnazjum Żeńskie w Krakowie.
1896 X 11 - W kościele greckokatolickim św. Norberta odprawiono uroczystą mszę w 300. rocznicę unii brzeskiej.
1896 XI 14 - Odbyła się w teatrze miejskim pierwsza projekcja filmowa.
1896 XI 21 - Powstało Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
1896 XII 4 - Namiestnictwo we Lwowie zatwierdziło statut Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.
1896
- Wiosną rozpoczęto prace przy odnowie kościoła św. Krzyża.
- Z inicjatywy Władysława Leopolda Jaworskiego i Adama Krzyżanowskiego powstał Klub Konserwatywny.
- Ferdynand Turliński założył kawiarnię Pod Pawiem (Paon) przy ul. Szpitalnej 38.
- Uruchomiono drugą linię tramwaju konnego na trasie rynek Główny - Park Krakowski, przez ul. Karmelicką.
1897 I 6 - W Sali posiedzeń Rady Miejskiej odbyło się pierwsze walne zgromadzenie Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa z udziałem 54 osób.
1897 II 8 - Sejm Krajowy uchwalił, dla uczczenia jubileuszu 50-lecia panowania Franciszka Józefa, środki na zbudowanie koszar oraz na odbudowę zamku królewskiego.
1897 II 25 - Rzeźbiarka Teofila Certowicz otworzyła pierwszą szkołę artystyczną dla kobiet. Rysunku i malarstwa uczył Włodzimierz Tetmajer.
1897 III 11 - Po raz pierwszy odbyły się wybory do Rady Państwa w Wiedniu z kurii V (powszechnej). Zwycięstwo w wyborach odniósł w okręgu krakowskim Ignacy Daszyński.
1897 VI 1 - Tadeusz Gadomski (syn znanego rzeźbiarza Walerego) zamordował kochanka swojej żony (został uniewinniony jako działający w afekcie).
1897 VII 8 - Po poważnych dyskusjach Rada Miejska zdecydowała o budowie wodociągu pompowego zasilanego przez wodę z terenu Bielan.
1897 VII - Pierwsze dwie kobiety uzyskały na Uniwersytecie stopień magistra farmacji.
1897 VIII 6 - Ogromne rzesze ludzi zgromadził pogrzeb Adama Asnyka pochowanego w Grobach Zasłużonych na Skałce.
1897 IX - Ukazał się pierwszy numer tygodnika ilustrowanego „Życie”. Początkowo redagował pismo Ludwik Szczepański, kierownikiem artystycznym był Leon Wyczółkowski.
1897 X 9 - Otwarto nowy gmach III Gimnazjum przy ul. Sobieskiego.
1897 XII 6 - W sali "Sokoła" urządzono uroczysty jubileusz 40-lecia pracy artystycznej Władysława Żeleńskiego.
1897
- Z inicjatywy Henryka Jordana powstało Towarzystwo Tanich Mieszkań dla Robotników Katolickich.
- Powstało Towarzystwo Artystów Polskich „Sztuka”.
- Zaangażowanie na scenie krakowskiej Gabrieli Zapolskiej i wystawienie jej sztuk wywołało protesty "Głosu Narodu" i zajścia w teatrze.
1898 III 5 - Odbyła się prapremiera sztuki Gabrieli Zapolskiej (pod pseudonimem Józef Maskoff) Tamten.
1898 III 6 - Otwarto Muzeum Jana Matejki w dawnej pracowni i mieszkaniu artysty przy ul. Floriańskiej 41.
1898 III - Ukończono budowę wiaduktu kolejowego na ul. Lubicz, wg projektu Teodora Talowskiego.
1898 IV 23 - Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa rozpoczęło prowadzenie odczytów publicznych.
1898 V 26 - Rada Miasta zatwierdziła projekt budowy wodociągu miejskiego, zasilanego wodą gruntową z Bielan.
1898 VI 26 - W stulecie urodzin Adama Mickiewicza nastąpiło na Rynku Głównym uroczyste odsłonięcie pomnika poety, według projektu Teodora Rygiera.
1898 VI 28 - Po rozruchach antyżydowskich ogłoszono stan wyjątkowy w Krakowie i innych miastach Galicji Zachodniej.
1898 VII 22 - Premiera wodewilu Konstantego Krumłowskiego Królowa Przedmieścia.
1898 IX 1 - Został otwarty przy pl. Na Groblach nowy gmach Gimnazjum Św. Anny, wg projektu Józefa Sarego.
1898 IX - Do Krakowa przyjechał Stanisław Przybyszewski.
1898 XI 20 - Redakcja "Czasu" uroczyście obchodziła 50-lecia swego istnienia.
1898 XI 26 - Odbyła się premiera Warszawianki Stanisława Wyspiańskiego.
1898
- Na łamach „Życia” Artur Górski ogłosił cykl artykułów pt. „Młoda Polska”.
- Zakończono odnawianie wieży zygmuntowskiej. Prace prowadził Sławomir Odrzywolski.
- Z inicjatywy jezuity Włodzimierza Ledóchowskiego założono „Stowarzyszenie sług pod wezwaniem św. Zyty”, opiekujące się służącymi.
1899 I 15 - Stanisław Przybyszewski opublikował na łamach „Życia” swój manifest pt. ”Confiteor”.
1899 I 31 - Prapremiera W sieci Jana Augusta Kisielewskiego.
1899 II 18 - Prapremiera Dla szczęścia Stanisława Przybyszewskiego.
1899 IV 8 - Wystawiono Karykatury Jana Augusta Kisielewskiego - ciętą satyrę na krakowskie społeczeństwo.
1899 IV 15 - Odbyła się prapremiera Zaczarowanego koła Lucjana Rydla.
1899 V 18 - Józef Kotarbiński został dyrektorem teatru miejskiego.
1899 V 20 - Prapremiera Lelewela Stanisława Wyspiańskiego.
1899 V 21 - W sali Towarzystwa Strzeleckiego otwarto wystawę pracy kobiet.
1899 VI 13 - Rektorem UJ został Stanisław Tarnowski.
1899 VI 15 - Józef Friedlein został ponownie wybrany prezydentem Krakowa.
1899 VI 28 - Prapremiera Buntu Napierskiego Jana Kasprowicza.
1899 VII 2 - Został otwarty oddział krakowski Towarzystwa Uniwersytetu Ludowego im. A. Mickiewicza.
1899 VIII 24 - Poświęcenie kamienia węgielnego pod budynek seminarium duchownego.
1899 IX 23 – 25 - Trzydniowy zjazd Dziennikarzy Słowiańskich, w którym uczestniczyli liczni dziennikarze polscy, czescy, chorwaccy, słowaccy i słoweńscy.
1899 X 25 - Uruchomiono połączenie kolejowe Krakowa z Zakopanem.
1899 XI 25 - Odbyła się prapremiera Kordiana Juliusza Słowackiego.
1899 XII 14 - Została uruchomiona prywatna linia kolejowa do Kocmyrzowa.
1899
- Jesienią ukończono wprawianie witraży Stanisława Wyspiańskiego w kościele O.O. Franciszkanów.
1900 II 24 - Dawna Szkoła Sztuk Pięknych została przekształcona w Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie
1900 III 18 - Przy ul. św. Tomasza 37 otwarto Dom Rękodzielników i Robotników Katolickich.
1900 III 24 - Odbyła się prapremiera Snu srebrnego Salomei Juliusza Słowackiego.
1900 IV 1
- Zaczął ukazywać się miesięcznik „Architekt”.
- Tygodnik "Naprzód"zaczął się ukazywać jako dziennik. Była to pierwsza gazeta codzienna socjalistyczna na ziemiach polskich. Redaktorem był Emil Haecker, kierownikiem ideowym był Ignacy Daszyński.
1900 VI 2 - W dniach 2 - 6 VI obradował III Zjazd Historyków Polskich.
1900 VI 7 - Uniwersytet obchodził uroczyście 500 - lecie swego odnowienia. Podczas uroczystości na dziedzińcu Collegium Maius odsłonięto pomnik Mikołaja Kopernika dłuta Cypriana Godebskiego.
1900 VI 8 - Na Wolnicy odsłonięto tablicę upamiętniającą założenie Uniwersytetu przez Kazimierza Wielkiego w 1364 roku.
1900 VII 19 - Biskup krakowski Jan Puzyna powierzył rzeźbiarzowi Antoniemu Madeyskiemu wykonanie sarkofagu królowej Jadwigi w Katedrze Wawelskiej. Dzieło ufundował Karol Lanckoroński, a rzeźbiarzowi do postaci królowej pozowała Zofia Łuszczkiewiczówna. Do sarkofagu szczątki królowej przeniesiono w 1949 roku.
1900 XI 20 - O godzinie 9 rano w kaplicy NMP w kościele Mariackim odbył się słynny ślub poety Lucjana Rydla z Jadwigą z Mikołajczyków, córką włościanina z podkrakowskich Bronowic.
1900 XI - Z początkiem listopada przed teatrem ustawiono pomnik Aleksandra Fredry dłuta Cypriana Godebskiego.
1900 XII 30 - Konsekracja biskupa Anatola Nowaka, sufragana krakowskiego.
1900 XII 31 - W krakowskich kościołach odprawiono nabożeństwa na zakończenie XIX i początek XX wieku.
1900 XII - Z inicjatywy aktora Stanisława Knake - Zawadzkiego powstał Teatr Ludowy.
1900
- Została uruchomiona elektrownia miejska w Podgórzu.
- Późną jesienią ukończono budowę gmachu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych przy pl. Szczepańskim.