Krakowski teatr doby autonomii
Wspaniałe dni, pod dyrekcją Stanisława Koźmiana (od 1871), przeżywał krakowski teatr. Na deskach krakowskiej sceny stawiała pierwsze kroki Helena Modrzejewska (1840 - 1909). Tu także swoje niezapomniane kreacje stworzyli Ludwik Solski czy Antonina Hoffmannowa.
Fot. 96. Portret Antoniny Hoffmanowej
W 1894 na pl. św. Ducha otwarto nowy budynek teatru miejskiego, zrealizowany wg projektu Jana Zawiejskiego (dzisiaj Teatr im. Juliusza Słowackiego).
Fot. 97. Teatr Słowackiego, 1891 - 1893, arch. Jan Zawiejski
W repertuarze tej sceny znalazły się utwory działających wówczas w Krakowie twórców; Stanisława Wyspiańskiego (szczególną rolę odegrała premiera „Wesela” w 1901), Lucjana Rydla, Kazimierza Tetmajera czy wreszcie idola całej młodopolskiej bohemy artystycznej, autora wielu obyczajowych skandali, Stanisława Przybyszewskiego. Szczególną rolę odegrał w Krakowie literacki kabaret „Zielony Balonik” powstały w 1905 w kawiarni cukiernika Jana Apolinarego Michalika (słynna „Jama Michalika”). Animatorem tego kabaretu był Tadeusz Boy-Żeleński, a współdziałali z nim Karol Frycz, Jan Stanisławski czy Teofil Trzciński. Wnętrza tego lokalu przy ul. Floriańskiej 45 do dzisiaj pokryte są malowidłami wybitnych malarzy polskich, którzy w ten sposób rekompensowali panu Michalikowi przejedzone, a częściej przepite na koszt firmy centy i grajcary.