Społeczność żydowska w Krakowie i na Kazimierzu
Osobnym stanem, tak w mieście jak i poza nim, byli Żydzi. Zamieszkiwali oni zwartą grupą obszar Krakowa, w którym dzisiaj rozłożone jest miasto uniwersyteckie. Dzisiejsza ul. św. Anny nazywana była Żydowską. Żydzi odgrywali od końca XIII wieku ważną rolę w mieście, a ich społeczeństwo osiągało 20% liczebności całego Krakowa. W 1367 król Kazimierz Wielki, znany z dużej przychylności dla potomków Abrahama, szczególnie dla żeńskiej i pięknej części tego potomstwa o pięknym imieniu Esterka, nadał Żydom małopolskim przywilej, gwarantujący ich dotychczasowe prawa i pozycje. Na ogół harmonijne współistnienie chrześcijańskiej i judaistycznej społeczności, zaczęło trzeszczeć na początku XV wieku. W 1407 wybuchły poważne rozruchy antyżydowskie. Śmierć poniosło wielu Żydów, których podstawową winą był fakt, że stanowili poważną konkurencję dla kupców i rzemieślników chrześcijańskich. Kolejna fala zamieszek antyżydowskich, przeszła przez Kraków w 1453 przy okazji wizyty kaznodziei włoskiego Jana Kapistrana.
Wreszcie w 1495 król Jan Olbracht nakazał Żydom opuścić Kraków i przenieść się do miasta żydowskiego na Kazimierzu. Pośrednio przyczyniło się to do wspaniałego rozkwitu kultury w gminie żydów kazimierskich. Symbolem tej świetności jest Stara Bożnica, gotycko-renesansowy budynek ze wspaniałą salą synagogalną , dzisiaj Oddział Judaistyczny Muzeum Historycznego m. Krakowa.
Fot. 64. Stara Bożnica, XV/XVI wiek
Fot. 65. Korona Tory ( Keter Tora ), Polska, początek XIX wieku,
wł. Muzeum Historyczne m. Krakowa